Η παγκαλογόμυγα

28/04/2011

Ο Σωκράτης στην «Απολογία» του, διεκδίκησε για τον εαυτό το χαρακτηρισμό της «αλογόμυγας» που τσιμπάει και ξυπνάει την καλοθρεμμένη φοράδα / κοινωνία από την μακαριότητά της. Όποιος είχε τη δυσάρεστη εμπειρία «επίθεσης» από αυτό το έντομο, αντιλαμβάνεται για τι πράγμα μιλάμε. Πολλοί ισχυρίζονται ότι τη σύγχρονη φοράδα / κοινωνία που προφανώς έζησε στο δικό της λήθαργο της αφθονίας, έχει αναλάβει να αφυπνίσει εργολαβικά ο Θεόδωρος Πάγκαλος, οικειοποιούμενος το ρόλο της αλογόμυγας, που στην περίπτωσή του θα μπορούσε να συντίθεται από το νέο όρο της παγκαλογόμυγας!

Ο νυν Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ήταν πάντα επιρρεπής στην αλαζονεία της ευφυΐας. Ένα φαινόμενο που το βλέπεις συνήθως σε κάποιους πετυχημένους επιχειρηματίες, υψηλόβαθμα στελέχη, γιατρούς, δικηγόρους, καθηγητές και συνήθως λιγότερο σε πολιτικούς που έχουν μάθει να ελίσσονται και να μην παρεκτρέπονται, κρύβοντας, συνήθως επιμελώς, το ναρκισσισμό που και αυτοί διαθέτουν σε περίσσεια. Ο κος Πάγκαλος δεν ανήκε σε αυτή την κατηγορία κάτι που πολλοί μπορούσαν να το αναγνωρίζουν ως ευθύτητα, παρρησία, ακόμα και μαγκιά! Σίγουρα διαθέτοντας εκτός από γερό μυαλό και γερό στομάχι, για να μην πω ότι το απολάμβανε κιόλας, είχε έρθει αμέτρητες φορές σε σύγκρουση, είχε βγει εκτός κυβέρνησης, είχε χύσει αρκετές φορές την «καρδάρα με το γάλα», όπως του καταμαρτυρούσαν φίλοι και εχθροί του, αλλά πάντα είχε τη δύναμη, το εκτόπισμα και τη γνώση του πολιτικού παιχνιδιού για να επανέρχεται στο προσκήνιο. Ίσως και γιατί με τον τρόπο του έδινε πάντα τροφή στα ΜΜΕ. Φαίνεται όμως ότι όλα έχουν ένα όριο.

Κι αυτό γιατί, δέσμιοι αυτού του υψηλού IQ, οι κάτοχοί του γίνονται εύκολα αλαζόνες και προσβλητικοί απέναντι στους άλλους, με αποτέλεσμα όταν ξεπεράσουν τα όρια, να παύουν να γίνονται αποτελεσματικοί, οπότε εύκολα γίνονται αναλώσιμοι, εκτός αν υπηρετούν άλλους σκοπούς, ή έχουν κρυφούς άσσους στο μανίκι. Για να μην παρεξηγηθώ, ούτε γνωρίζω, ούτε υπονοώ κάτι περισσότερο από την απορία του απλού πολίτη, πως και ο νυν Αντιπρόεδρος στέκεται ακλόνητος στη θέση του, μετά από τον ορυμαγδό των συγκρούσεων των τελευταίων μηνών. Αν βρίσκεται σε ηρωική κυβερνητική υπηρεσία αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης, αν θεωρεί ότι έτσι ή αν αποφάσισε να το παίξει δον Κιχώτης θα πρέπει να το απαντήσει κάποτε ο ίδιος, γιατί η ιστορία μάλλον άλλα θα καταγράψει.

Μέχρι πριν λίγο καιρό, η πάγια φράση: δεν τα λέει αυτά τυχαία ο Πάγκαλος, ήταν μια απλοϊκή προσέγγιση δημοσιογράφων που αγνοούσε το θυμικό του ανθρώπου και βάπτιζε τα πάντα στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Μπορεί όντως ο Αντιπρόεδρος κάποιες φορές να μη έλεγε, ή να μη λέει κάποια πράγματα τυχαία. Κάποια στιγμή όμως αφήνεται, θυμώνει, παρασύρεται και αφορίζει με το γνωστό του ακραίο τρόπο, οποιουσδήποτε για οτιδήποτε. Από τους επαναστάτες του 21, στους αντιπαραγωγικούς στρατιωτικούς, στο μνημόνιο («ευτύχημα για την Ελλάδα») στους δημόσιους υπαλλήλους, («όταν στο Δημόσιο βάζεις τον κοπρίτη, επειδή σε ψηφίζει η οικογένεια του…») μέχρι σύσσωμο τον ελληνικό λαό συνδαιτυμόνα στο μεγάλο φαγοπότι,  («μαζί τα φάγαμε»), πιθανόν και τεμπέλη συγκριτικά με τον τουρκικό, ο νυν Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης δεν έχει αφήσει και πολλά όρθια τους τελευταίους πέντε μήνες.

Μέχρι πρότινος δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι ο κος Πάγκαλος δεν γνώριζε πως η … κορυφαία δήλωση «μαζί τα φάγαμε», θα μεταφερόταν αποκομμένη και φυσικά θα ήταν παρεξηγήσιμη. Φανταζόμουν πως  αυτός ήταν και ο στόχος του, να  παίξει δηλαδή το ρόλο της αλογόμυγας.  Να μας ξυπνήσει από το λήθαργο, όπου οι βολικές εξηγήσεις  – φταίνε οι άλλοι, φταίνε οι ξένοι, φταίει το κεφάλαιο, φταίνε οι διεφθαρμένοι πολιτικοί και μόνο εμείς δεν φταίμε – καταλήγουν να μας  κάνουν ανίκανους να δούμε την πραγματικότητα.

Λέει αλήθεια, ή ψέματα ο κος Πάγκαλος; Κατά τη γνώμη μου, οι δηλώσεις / απόψεις Πάγκαλου έχουν μέσα τους περισσότερη αλήθεια, παρά ψέμα, αλλά λέγονται με λάθος τρόπο και ίσως και από λάθος άνθρωπο. Το μνημόνιο δεν είναι ευτύχημα, αλλά ίσως είναι μια ευκαιρία για την επιτάχυνση στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές. Όλοι μαζί δεν τα φάγαμε, αλλά πολλοί τα ξοδέψαμε-νε. Επίσης θα μπορούσαμε να χειροκροτούσαμε τον Αντιπρόεδρο, για όλες τις δηλώσεις του, (επιτέλους κάποιος τάπε έξω από τα δόντια!) αν  προέτασσε πάντα τη δική του ευθύνη και έκανε σε βάθος την αυτοκριτική του. Αλλά ίσως ως κλασσικός έλληνας (να κάνω και εγώ τον αφορισμό μου) θεωρεί ότι για όλα φταίνε κάποιοι άλλοι! Και κυρίως οι ψηφοφόροι του που τον πίεζαν να τους εξυπηρετεί και τους ανεχόταν αναγκαστικά για να τον ψηφίζουν! (Όπως ο ίδιος έχει υπονοήσει)

Επί προσωπικού, έχω τσακωθεί με φίλους, οικείους και συνεργάτες υπερασπιζόμενος τη βαθύτερη ουσία των λεγόμενων του. Αυτά που πολλοί τα λέγανε στις κατ ιδία συζητήσεις, εκείνος βγήκε και τα είπε δημοσίως, έστω και με το λάθος τρόπο. Όμως, μετά από τη σωρεία δηλώσεων που λειτουργούσαν σαν σπίθα στην μπαρουτιασμένη κοινωνία, αντιλαμβάνομαι ότι το χειρότερο είναι ότι ο νυν Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης δεν προσέφερε και δεν προσφέρει υπηρεσία στο έθνος. Με τις άστοχες και προκλητικές του επισημάνσεις ρίχνει λάδι στη φωτιά και γίνεται το άλλοθι στον καθένα, ο οποίος συγκεντρώνει τα πυρά του επάνω του και απλώς βγάζει το άχτι του. Παραμένει όμως ουσιαστικά άπραγος, ικανοποιημένος μόνο γιατί τάχωσε σε αυτό τον τύπο που τον βρίζει, τον λέει τεμπέλη και κοπρίτη, του λέει ότι τα έφαγε, ή τα έκλεψε. Γιατί αυτό ακούει ο καθένας, ασχέτως αν η περιβόητη φράση είναι ήταν τα φάγαμε», ασχέτως αν δεν ειπώθηκε ακριβώς έτσι ξερά, αλλά στη ροή μιας συζήτησης και η απομόνωσή της αύξησε την ένταση της.

Όμως ο κος Πάγκαλος δεν καταλαβαίνει ότι δεν γίνεται χρήσιμος και ξαναεπιτίθεται στους αδαείς που δεν αντιλαμβάνονται τι λέει. Αγνοώντας ότι ο πομπός έχει τη βαρύτερη ευθύνη. Παρακάμπτοντας βασικές αρχές της επικοινωνίας που λένε ότι έχει ίσως μεγαλύτερη σημασία το πώς λες μερικά πράγματα, περισσότερο κι από το τι λες. Αδιαφορώντας  για τον τρόπο λειτουργία των ΜΜΕ, τονίζοντας ότι δεν τάπε έτσι αλλά έτσι τα μετέφεραν τα ΜΜΕ, όπου μπορεί να έχει δίκιο επί της ουσίας, αλλά τότε θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε πολιτική τύφλωση, γιατί απειρία και άγνοια για το πολιτικοεπικοινωνιακό παιχνίδι δύσκολα θα τη δεχόταν κι ο ίδιος.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος δείχνει πλέον ασυγκράτητος, στην προσπάθειά του να αμυνθεί, ίσως και σε κάποιες άδικες, ή υπερβολικές επιθέσεις εναντίον του. Πιθανόν αντιλαμβάνεται χωρίς φυσικά να το ομολογεί, ένα μέγεθος αποτυχίας, αφενός ως πολιτικός πρώτης γραμμής τα τελευταία 25 χρόνια και αφετέρου στο ρόλο της αλογόμυγας που δεν του αναγνωρίζεται. Και η αίσθηση της αποτυχίας δεν συνάδει με τις προσωπικότητες που περιγράψαμε στην αφετηρία του άρθρου.

Τα όρια όμως έχουν παρατεταμένα ξεπεραστεί και αυτό δεν έχει επιστροφή.

Είναι τελικά ο κος Πάγκαλος ο αποδιοπομπαίος τράγος μιας άρρωστης κοινωνίας; Το ηθικό αίσθημα θα δικαιωνόταν αν επιδεχόταν μια «τιμωρία»; Η απάντηση δυστυχώς είναι μάλλον ναι… Ξέρετε πόση ανακούφιση, χαρά, μένος και αγαλλίαση, θα έβγαινε, αν σε επόμενες εκλογές ο νυν Αντιπρόεδρος έπινε το κώνειο της μη εκλογής; Περισσότερη ακόμα και αν τιμωρούνταν κυριολεκτικά κάποιοι άλλοι που καταφανέστατα έκλεψαν! Και αυτό δεν είναι δίκαιο, αλλά έκαστος εφ’ ω ετάχθη.

Σε ένα υγιές σύστημα που λειτουργεί κυρίως καλά ο Πάγκαλος θα μπορούσε να διεκδικεί το ρόλο της Σωκρατικής αλογόμυγας που αφυπνίζει την κοιμισμένη κοινωνία. Και ο Σωκράτης ήταν είρων, εριστικός, ενοχλητικός, αντιπαθητικός, όπως φαίνεται από τους μελετητές του. Αλλά τουλάχιστον εκείνος είχε δηλώσει μεταξύ σημαντικών άλλων: «Γηράσκω αεί διδασκόμενος», «εν οίδα ότι ουδέν οίδα», «γνώθι σεαυτόν»,. Ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης γηράσκει αμετροεπής, αυτάρεσκα τα πάντα έγνωκε, αγνοεί εαυτόν και φράζει μόνος του το δρόμο προς άλλα αξιώματα, πετώντας στα σκουπίδια και την υστεροφημία του.

Μάνος Σιφονιός

Συγγραφέας, εικοινωνιολόγος