Πώς μπορεί να αυξάνεις τα ποσοστά σου και να χάνεις την αυτοδυναμία. Το «παράδοξο» του εκλογικού νόμου

16/06/19

Είναι δυνατόν το πρώτο κόμμα να βγαίνει αυτοδύναμο με 35%, παρότι το δεύτερο βρίσκεται μια «ανάσα» πίσω του, ενώ μπορεί να χάνει την αυτοδυναμία με 38% και το δεύτερο να βρίσκεται 10 μονάδες πίσω; Ο εκλογικός Νόμος λέει ναι.

Αρκεί το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που δεν μπαίνουν στη Βουλή (που δεν πιάνουν το 3%) να είναι στην πρώτη περίπτωση μεγάλο και στη δεύτερη μικρό. Ας δούμε πως. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το πρώτο κόμμα λαμβάνει το 35% των ψήφων και το δεύτερο κόμμα το 33%, έχουμε δηλαδή μια αρκετά μικρή διαφορά, η οποία όμως αρκεί για να δώσει το bonus 50 εδρών στο νικητή, ακόμα και με μία ψήφο διαφορά, σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο.

Ας υποθέσουμε επίσης, ότι η Βουλή είναι πεντακομματική (όπως αναμενόταν πριν τις ευρωεκλογές) δηλ. τα κόμματα που περνάνε το «κατώφλι» του 3% όπως απαιτεί ο εκλογικός νόμος είναι πέντε. Στο σενάριό μας, ας δώσουμε 7%, 6% και 4% στα τρία υπόλοιπα κόμματα. Σύνολο δηλαδή, 35+33+7+6+4=85%. Το υπόλοιπο 15% μέχρι το 100%, αφορά προφανώς όλα τα υπόλοιπα κόμματα που δεν κατάφεραν να πιάσουν το όριο του 3%. Το 85% θα μοιραστεί αναλογικά (όπως προβλέπει ο νόμος) τις εναπομείνασες 250 έδρες (300-50 που ήδη πήρε ο πρώτος). Αν και η διαδικασία είναι πιο σύνθετη με αριθμό ψήφων κλπ, εμείς για να το απλοποιήσουμε και να βρούμε το εκλογικό μέτρο, διαιρούμε το 85 με το 250 και βρίσκουμε 0,34.

Επιμερίζοντας αυτό τον αριθμό στα αποτελέσματα των κομμάτων – πόσες φορές δηλαδή χωράει το 0,34 στο 35, το 33, το 7, το 6 και το 4 βρίσκουμε ότι οι 250 έδρες κατανέμονται στα πέντε κόμματα ως εξής: 103, 97, 20, 18 και 12 αντίστοιχα. Το πρώτο λοιπόν κόμμα επιτυγχάνει αυτοδυναμία με 50+103=153 έδρες. Ας υποθέσουμε τώρα ότι το πρώτο κόμμα λαμβάνει το 38% των ψήφων και το δεύτερο κόμμα το 28%, έχουμε δηλαδή μια πολύ μεγάλη διαφορά, η οποία όμως μπορεί να μην αρκεί για να δώσει την αυτοδυναμία.

Φυσικά ισχύει πάλι το bonus 50 εδρών στο νικητή. Ας υποθέσουμε τώρα, ότι η Βουλή είναι επτακομματική – σκεφτείτε ότι το Σεπτέμβριο του 2015 είχε προκύψει οκτακομματική! Τα υπόλοιπα πέντε κόμματα στο σενάριό μας ας υποθέσουμε ότι λαμβάνουν 8, 7, 6, 5 και 4% αντίστοιχα. Σύνολο 30%. Το συνολικό ποσοστό λοιπόν και των επτά κομμάτων, διαμορφώνεται σε 38+28+30 = 96%. Το εκλογικό μέτρο λοιπόν μεγαλώνει, αφού όταν διαιρούμε το 96 με 250, έχουμε 0,384. Αν επιμερίσουμε το 0,384 στο 38% του κόμματος έχουμε 99. Οι έδρες δηλαδή που κερδίζει το πρώτο κόμμα είναι 99 και μαζί με τις 50 φθάνει τις 149.

Η αυτοδυναμία δεν επιτυγχάνεται! Βλέπουμε λοιπόν ένα κόμμα που κερδίζει με 35% και πολύ μικρή διαφορά, να αποκτά αυτοδυναμία και ένα κόμμα που κερδίζει με 38% και μεγάλη διαφορά να μην την επιτυγχάνει. Πόσο ρεαλιστικό είναι να συμβεί αυτό στις εκλογές της 7ης Ιουλίου. Όχι απίθανο, με την πιθανή είσοδο και της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ και του ΜΕΡΑ25, ενώ παράλληλα πολλά κόμματα όπως οι ΑΝΕΛ, το ΠΟΤΑΜΙ κλπ δεν θα έχουν παρουσία στις εκλογές. Έχουμε δηλαδή το παράδοξο οι ψηφοφόροι πολλών κομμάτων που κινούνται στο κέντρο και δεξιά να ενισχύσουν αρκετά την επίδοση της Νέας Δημοκρατίας και τελικώς να της αφαιρέσουν την αυτοδυναμία. Ίσως – και εδώ κάνω χιούμορ – ο Κ. Μητσοτάκης να έπρεπε να επιδοτήσει κάποια κόμματα για να κατέβουν στις εκλογές και να διευκολύνουν την αυτοδυναμία του.

*Ο Μάνος Σιφονιός είναι επικοινωνιολόγος  και συγγραφέας