«Η Ελλάδα θα βγει πιο δυνατή από την κρίση», ήταν ο τίτλος στο «Κεφάλαιο» του Σαββάτου. Θα προτιμούσα να έλεγα ότι η Ελλάδα μπορεί να βγει δυνατότερη, από την κρίση. Αρκεί να την χειριστεί η χώρα καλά.
Η Ελλάδα μέχρι σήμερα συγκέντρωνε κυρίως τη συμπάθεια του κόσμου. Με αφετηρία την κληρονομιά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και την αναβίωση του τον 18ο αιώνα, που δημιούργησε το φιλελληνισμό, την ελληνική επανάσταση που τον επέκτεινε, και την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό ήταν συνυφασμένη με τον πολιτισμό και τη δημοκρατία. Η θετική εικόνα παρότι προφανώς υπήρχαν εξαιρέσεις, συντηρήθηκε με την αξιοσημείωτη ιστορικά παρουσία των Ελλήνων του εξωτερικού σε πολλούς τομείς, την ηρωική σελίδα στην ιστορική καταγραφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το τουριστικό μας προϊόν στα τελευταία 30 χρόνια, για να φτάσουμε στον κολοφώνα του 2004. Είτε το έχουμε συνειδητοποιήσει είτε όχι, (και πάντα με τις εξαιρέσεις) η εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό αποτελούσε σημαντικό κεφάλαιο της δυναμικής μας.
Το 2004 ήταν φυσικά η χρονιά μας! Πετυχημένοι Ολυμπιακοί Αγώνες μετά από 108 χρόνια για μια τόσο μικρή χώρα και ευρωπαϊκό κύπελλο στο ποδόσφαιρο και τον επόμενο χρόνο πρωτιά στο μπάσκετ… ακόμα και πρωτιά στην Eurovision! Τεράστια διαφήμιση για τη χώρα. Και μετά, ενώ τα λαμπιόνια αναβόσβηναν ακόμα γύρω από το όνομά μας, άρχισε να φαίνεται ένα άλλο πρόσωπο.
Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα μετά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, δεν φάνηκε να έχει κάποιο ρεαλιστικό στόχο, ο οποίος θα μπορούσε να κερδίσει θετικά σχόλια από τα διεθνή ΜΜΕ. Η περιβόητη επανίδρυση του κράτους παρέμεινε λεκτικό πυροτέχνημα και τα ξένα ΜΜΕ περιορίζονται στο να αναφέρονται στη χώρα μας μόνον με την ευκαιρία εγκλημάτων, σκανδάλων ή καταστροφών. Από το ζενίθ στο ναδίρ.
Ποια είναι λοιπόν η εικόνα μας σήμερα; Είναι μιας χώρας που κάηκε το 2007, αυτοκαταστράφηκε το 2008, εξαπάτησε και βάρεσε διάλυση το 2009 και ζητιανεύει για να μη χρεοκοπήσει το 2010. Σταχυολογώ: Οι πυρκαγιές το 2007 και το 2009, ως εικόνα, μαζί με το υπερβολικό κόστος του τουριστικού μας προϊόντος, μας έχει ρίξει στην προτίμηση των τουριστών σε σχέση με ανταγωνιστικούς προορισμούς στη γειτονιά μας. Τα σκάνδαλα (Βατοπαίδι, κουμπάροι, Siemens) έγιναν φυσικά θέματα σε εφημερίδες στο εξωτερικό. Το 2008, το Δεκέμβριο, οι εικόνες του κατεστραμμένου κέντρου της Αθήνας και η είδηση για τη δολοφονία ενός μαθητή ενισχύουν μια εικόνα διάλυσης που φυσικά ενισχύεται από τα εθιμικά μπλόκα των αγροτών. Το 2009, εν μέσω της κρίσης, κλείνουμε το λιμάνι (γενικώς και ειδικώς στους Κινέζους, που μετά τους ζητάγαμε και δανεικά!). Επίσης, οι πολυεθνικές εταιρείες που αντιμετώπιζαν μέχρι σήμερα τις εταιρείες τους στην Ελλάδα με συγκατάβαση, εξαντλήθηκαν από τις καθυστερήσεις πληρωμών και την «πανάκριβη» γραφειοκρατία για τη λειτουργία τους, κλπ.
Το “Greek Way” από ένα χαμόγελο που κέρδιζε μαζί με μια συμπάθεια, τώρα αποτελεί αποκλειστικά σχόλιο απαξίωσης. Υπάρχει μεροληψία; Ναι. Δεν είμαστε η μόνη χώρα που έχει προβλήματα, που έχει μαγειρέψει στοιχεία, που απειλείται με χρεοκοπία. Όμως οι ρίζες αυτές της μεροληψίας είναι οι μεγάλες μας επιτυχίες στο απώτερο και πρόσφατο παρελθόν: Τα στοιχεία που καταγράψαμε στην αρχή και η προνομιακή -για το μέγεθός μας- θέση που είχαμε. Δυστυχώς βρεθήκαμε κάτω από τους προβολείς της δημοσιότητας όταν πήγαμε στο λούνα παρκ την καρδάρα με το γάλα. Μας περίμεναν στη γωνία; Μπορεί! Έτσι κι αλλιώς, η αποκαθήλωση είναι αγαπημένο σπορ του ανθρώπου.
Στο εσωτερικό όλοι δίκιο έχουν και όλοι άδικο ανάλογα με την οπτική και έχει αρχίσει και μια εθνική μιζέρια μακριά από την υπερήφανη θεώρηση που είχαμε μέχρι τώρα. Τα πράγματα όμως είναι σίγουρο ότι θα χειροτερέψουν πριν γίνουν καλύτερα και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε το χρόνο που θα χρειαστεί για να επανακάμψουμε. Τι χρειαζόμαστε όμως για αυτό πέρα από τα γνωστά μέτρα που εξαγγέλλονται και φυσικά την πραγματική εφαρμογή τους; Χρειαζόμαστε να χτίσουμε μια καινούργια εικόνα. Την εικόνα μιας Ελλάδας του 21ου αιώνα. Χωρίς παρεξήγηση, ίσως πρέπει να δούμε την Ελλάδα ως “brand”. Και μέσα από τη λογική του “Nation Branding”, να στοχεύσουμε στο “Rebranding Greece”! Χρειαζόμαστε μια κεντρική στρατηγική επικοινωνίας σε εθνικό επίπεδο, με αποδέκτες και στο εσωτερικό και κυρίως στο εξωτερικό. Ένα κύριο μήνυμα που να περνάει το μήνυμα της επανάκαμψης, της επιστροφής. Ας είναι και ομπαμικό: «Yes we can!!!»
1. Χρειάζεται λοιπόν ένα ξεκάθαρο όραμα. Που πάμε και γιατί. Ο πρωθυπουργός και το επιτελείο του έχουν την ικανότητα να το διατυπώσουν.
2. Χρειάζεται μελέτη, έρευνα και στρατηγική για να ξέρουμε τις πραγματικές διαστάσεις, την απόδοση των δράσεων κλπ.
3. Θα πρέπει επιτέλους κάποιοι να τιμωρηθούν. (Δεξαμενή υπάρχει: Μεγαλοφοροδιαφυγή, Siemens, Βατοπαίδι, και πολλά λοιπά δυστυχώς). Αυτό θα είναι μήνυμα και προς το εσωτερικό και προς το εξωτερικό, ότι το κράτος θα λειτουργεί με κανόνες.
4. Να αντιμετωπίζονται αμέσως και δραστικά (και αυτό να γίνεται γνωστό) οποιαδήποτε φαινόμενα που μπορεί να εξελιχθούν σε χιονοστιβάδες.
5. Καλό θα ήταν να γίνει ένα Διεθνές Συνέδριο, με συγκεκριμένους στόχους για το “nation branding”, τη διπλωματία, τη στρατηγική επικοινωνίας κλπ, για να λειτουργήσει ως ορόσημο.
6. Να διαχειριστούμε την -δικαιολογημένη ως ένα βαθμό, διάχυτη όμως- μίζερη γκρίνια στα ελληνικά ΜΜΕ και στην κοινωνία, για τη χώρα μας. Πολλές φορές αυτή η εικόνα μεταφέρεται αυτούσια στο εξωτερικό -χωρίς ντε και καλά κακή πρόθεση- από τους ξένους δημοσιογράφους.
7. Να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες: Πχ. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες το 2011 που θα οργανώσουμε, θα έχουν σίγουρα οικονομική αποτυχία, αλλά μπορούμε να αξιοποιήσουμε το ανθρωπιστικό κεφάλαιο που προσφέρουν για την εικόνα μας. Έχουμε και τους Μεσογειακούς το 2013… Σεμνά, λιτά και έξυπνα μπορούμε να περάσουμε μηνύματα.
8. Χρειαζόμαστε να ενεργοποιηθούν συντονισμένα τα Γραφεία Τύπου των Πρεσβειών του εξωτερικού. Για την προβολή των θέσεων και του οράματος της χώρας στη διεθνή κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ για μια σειρά θεμάτων (αναπτυξιακά, πολιτισμικά, εθνικά, κλπ) με σκοπό τη σταθερή σκιαγράφηση μιας θετικής εικόνας μας στο εξωτερικό.
9. Να δώσουμε σε όλα ένα ελληνικό στίγμα. Δεν θα μας ωφελήσει να είμαστε μια ακόμη (και μικρή και προβληματική) ευρωπαϊκή χώρα. Η προίκα υπάρχει…
10. Μια internetική καμπάνια και η εκμετάλλευση των social media, (για το εξωτερικό κυρίως μιλάω) θα δώσει μια ώθηση στην εικόνα που θέλουμε να περάσουμε στη νέα γενιά που βλέπει τη χώρα μας με τα στοιχεία του σήμερα. Χρειάζονται παρακαταθήκες για το μέλλον.
Όλα τα ανωτέρω -χωρίς να αποτελούν πρόγραμμα επικοινωνίας- πρέπει να μπουν κάτω από μια κοινή ομπρέλα την οποία να γνωρίζει και να λαμβάνει υπόψιν ακόμα και η διαφήμιση του ΕΟΤ που πρέπει με κάποιο τρόπο να συγχρονίζεται.
Μπορούμε τελικά να αντιδράσουμε ως χώρα; Κυβέρνηση, κόμματα, πολιτικοί, διοίκηση, ειδικοί, εργαζόμενοι, πολίτες κλπ; Η απάντηση θα είναι ναι, αν δεν ξεχάσουμε τη διαχείριση της εικόνα μας, χαμένοι μέσα στη διαχείριση της πραγματικότητας. Γιατί perception is reality! Και γιατί πάνω από την κακή δημοσιότητα, είναι η ίδια η δημοσιότητα! Επιστρέφοντας λοιπόν στον τίτλο από το «Κεφάλαιο», θα έλεγα και πάλι ότι η Ελλάδα και οι Έλληνες, μπορούμε να βγούμε δυνατότεροι από την κρίση. Το επιπλέον πρόβλημα που έχουμε να διαχειριστούμε τεχνικά και ψυχολογικά, είναι το πότε…
* Ο κ. Μάνος Σιφονιός είναι Επικοινωνιολόγος – Συγγραφέας
