Τα πολλαπλά πρόσωπα του φασισμού
30/12/2013
Τον Οκτώβριο του 1982 επτά άτομα στο Σικάγο έχασαν τη ζωή τους από κάψουλες του παυσίπονου Tylenol της Johnson & Johnson, που περιείχαν άλας υδροκυανίου. Σταμάτησε αμέσως η παραγωγή, η εταιρία σε μια τεράστια επιχείρηση πήρε πίσω όλα τα προϊόντα από τη λιανική σε όλες τις ΗΠΑ και η έρευνα αποκάλυψε ότι το υδροκυάνιο δεν είχε προστεθεί στη διάρκεια της παραγωγής, αλλά στα ράφια των καταστημάτων. Αποκαλύφθηκε επίσης ότι μόνο 8 μπουκάλια είχαν παραποιηθεί, προφανώς από κάποιον άγνωστο παράφρονα, αφού κανείς δεν «ανέλαβε την ευθύνη» και μέχρι σήμερα η υπόθεση παραμένει ανοιχτή.
Η υπόθεση με την απειλή τοποθέτησης υδροχλωρικού οξέος σε μπουκάλια με Coca Cola light 500ml και Nestea που οδήγησε – χριστουγεννιάτικα – σε προληπτική απομάκρυνση όλων των συγκεκριμένων συσκευασιών, ανάγεται σε μια αντίστοιχη περίπτωση – χωρίς θύματα ευτυχώς – όπως και με την περίπτωση της νόθευσης του Nurofen (της Reckitt Benckiser) με αντιψυχωτικά χάπια Seroquel XL πριν από δύο περίπου στην Αγγλία.
Η τρομοκρατική απειλή που αφορά στη διακίνηση και κατανάλωση αγαθών όπως τα φάρμακα, ή τα τρόφιμα είναι βόμβα στο θεμέλιο της κοινωνίας. Είναι συγκλονιστικό να προσεγγίζεις το ράφι του σούπερ μάρκετ, με αμφιβολίες για την ασφάλεια ενός προϊόντος. Πολύ απλά δεν το αγοράζεις. Ίσως δεν αγοράζεις και το παραδίπλα. Ότι κι αν σημαίνει «παραδίπλα». Δεν αγοράζεις άλλα προϊόντα της ίδιας μάρκας. Δεν αγοράζεις αντίστοιχα προϊόντα οποιασδήποτε μάρκας. Φοβάσαι να καταναλώσεις, οτιδήποτε!
Ο φόβος στρώνει το χαλί για να περάσει ο φασισμός. Είτε αυτός είναι «δημοκρατικός», όπως σε πολλές αποφάσεις της Κυβέρνησης, (βλ. πρόσβαση στους τραπεζικούς λογαριασμούς) είτε αυτός είναι αυθεντικός (βλ. εκλεγμένο κόμμα στο ελληνικό κοινοβούλιο) είτε είναι τρομοκρατικός. Στην προκήρυξη που έστειλαν, οι συντάκτες αναφέρουν: «Η επιλογή της περιόδου των εορτών δεν είναι τυχαία». Σιγά μην είναι! Αν και παρακάτω στο κείμενο επικαλούνται τα αυξημένα κέρδη των πολυεθνικών αυτή την εποχή, που θεωρούν ότι θα μειωθούν με αυτό τον τρόπο, καταφέρνοντας κατά τη γνώμη τους ένα χτύπημα στους … εκπροσώπους του καπιταλισμού, άλλη είναι η ατζέντα!
Ουσιαστικά βάλλουν κατά του απλού πολίτη φορτώνοντας τον με περίσσεια ανασφάλειας που ήδη βρίσκεται στα κόκκινα, από το περιβάλλον της κρίσης. Κι αυτό σε μια περίοδο που αυτός, ο απλός πολίτης θα ζούσε μια περίοδο σχετικής ηρεμίας, τροφοδοτημένης από το εορταστικό κλίμα. Ψευδαίσθηση; Ναι, αλλά είναι η δική του ψευδαίσθηση – όσων τέλος πάντων την επιλέγουν – και δεν χρειάζονται κανένα ινστρούχτορα να τους πει τι θα κάνουν, σε ένα ετσιθελικό ας πούμε μποϊκοτάζ.
Πως θα αντιδράσει λοιπόν η κοινωνία, το κράτος, η εταιρία; Στην περίπτωση του Tylenol σε μια εποχή που φαντάζει πιο αγνή στα μάτια μας, η Johnson & Johnson, ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση, έπρεπε να εξηγήσει στον κόσμο γιατί ένα αξιόπιστο προϊόν της έγινε ξαφνικά αιτία να πεθαίνουν άνθρωποι. Η πρώτη ενέργεια της εταιρείας ήταν να ειδοποιήσει αμέσως τους καταναλωτές σε ολόκληρη τη χώρα, μέσω των ΜΜΕ, να μην καταναλώσουν οποιοδήποτε είδος Tylenol. Ενεργοποιήθηκαν τα ΜΜΕ με προειδοποιήσεις και ανακοινώσεις και περιπολικά της αστυνομίας περνάγανε από γειτονιές, μοιράζανε πολύγλωσσες ανακοινώσεις και προειδοποιούσαν από τα μεγάφωνα. Η στρατηγική της εταιρίας είχε δύο άξονες: 1. Πώς προστατεύουμε τους ανθρώπους, και 2. Πώς θα διασώσουμε το προϊόν. Η Coca Cola όπως φαίνεται από τις πρώτες ενέργειες ξεκινά με αντίστοιχη στρατηγική: Προτεραιότητα στον άνθρωπο. Όμως εδώ, αφενός έχει υπάρξει προειδοποίηση και αφετέρου στο περιβάλλον της χώρας μας με ιστορικό τρομοκρατίας, η εταιρία δεν είναι μόνη της στις αποφάσεις. Πρόκειται για μια απειλή εναντίον της κοινωνίας, όχι εναντίον της εταιρίας.
Εκεί λοιπόν που στοχεύει αυτή η προκήρυξη (γιατί για τη δράση που προειδοποιεί δεν γνωρίζουμε) είναι πάνω από όλα η κοινωνική αναστάτωση. Η επιλογή της χώρας μας δεν είναι τυχαία. Προφανώς η κοινωνική συνοχή δεν είναι πια και η πλέον ισχυρή στη χώρα μας και η συσσώρευση πολλών προβλημάτων στον καθένα μας, αλλά και στην κοινωνία, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μίγμα που γίνεται ολοένα και πιο ασταθές. Ο πανικός είναι πάντα κακός σύμβουλος και θρυαλλίδα μπορεί να γίνει ένα τυχαίο γεγονός και αυτό το γνωρίζουν οι εμπνευστές αυτής της δράσης που επιλέγουν την ευάλωτη Ελλάδα, ως αφετηρία δοκιμών. Γιατί αφετηρία; Γιατί ήδη από το κείμενο της προκήρυξης διαφαίνεται μια διεθνοποίηση της τρομοκρατικής απειλής. Αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν και εκτός Ελλάδος.
Το δεύτερο στοιχείο που αναγνωρίζω είναι ένα μήνυμα επαναστατικού παραγγέλματος που καλεί σε συσπείρωση. Προσκλητήριο στους απανταχού «συντρόφους», ακόμα και σε παράφρονες. Σάλπισμα, ας ελπίσουμε σε ώτα μη ακουόντων.
Τρίτο σημαντικότερο και τρομακτικό, εγκαινιάζει – είτε το θέλουμε είτε όχι – μια νέα εποχή στην τρομοκρατία. Μια ακόμη ασύμμετρη απειλή που είναι δύσκολο να διαχειριστεί η κοινωνία, η οποία αν καταφύγει δια μέσου της εξουσίας σε αντίστοιχα ασύμμετρες και ισοπεδωτικές, κατασταλτικές μεθόδους, τότε χαμένη θα είναι η πολύπαθη δημοκρατία και θα έχει προβάλλει ακόμα ένα προφίλ του πολυπρόσωπου φασισμού.
Μάνος Σιφονιός
Συγγραφέας, Επικοινωνιολόγος
